Reisverslag.org

Hartje zomer, hoogseizoen en toch iets anders en betaalbaars, dat
zochten we. De Oekraine lijkt inderdaad te voldoen aan de omschrijving.
En – ook belangrijk – het klinkt als een avontuur, dit enorme land dat
we alleen kennen van de Oranjerevolutie!

Al in april boekten we
een retourvlucht naar Kiev. Met goede tips van een collega, twee
reisgidsen (Bradt, 2007 en Lonely Planet, 2005) en een paar uurtjes het
Internet afspeuren gaan we goed voorbereid op weg. Het plan is om
behalve Kiev ook Lviv en Odessa aan te doen, per trein. Lees je mee?

De wekker gaat op het vreselijke tijdstip van 4 uur. Het regent, is donker en de weersvoorspellingen zijn beroerd. Prima weer dus… voor een uitstapje naar de Oekraine. Harro is zo lief om ons om half 5 naar Schiphol te brengen, waar we ruim op tijd aankomen om de bagage te droppen, door te douane te gaan en iets te drinken in afwachting van het boarden. Tegen half 7 is het al behoorlijk druk en keurig op schema zitten we in de lucht: dag wolken, dag regen!

Na 2 uur en 10 minuten (ruim voor schema dus) landen we op de luchthaven van Kiev of Kyiv zoals je het hier schrijft. Geen minuut te vroeg want een groot aantal rijen voor ons is er een mevrouw onwel geworden. Ze kreeg in de lucht al zuurstof en wordt nu met de ambulance afgevoerd. Gelukkig kan ze wel lopend het vliegtuig uit.

We gaan door de douane (hoera een stempel! Tip: altijd een adres invullen, al is het je hotel van de eerste nacht) en pikken onze bagage op. Daarna beginnen we pas echt aan ons avontuur. Het blijkt heerlijk weer en het is warm (het lijkt wel echt zomer!) dus we heben het gevoel dat we de wereld aankunnen! Eerst maar pinnen. Dat gaat eenvoudig: we zien meteen een pinautomaat. Daarna lukt het ons met handgebaren, 1 woord Oekrains, 3 woorden Engels en gelukkig de hulp van onse Oekrainse buurvrouw uit het vliegtuig, een bus te vinden die ons in een uurtje naar het Centraal Treinstation brengt. En daar willen we wel zijn: we moeten immers nog treinkaartjes regelen.

Dat blijkt een wat grotere uitdaging. Volgens de gids moeten we balierij 40, 41 of 42 hebben (daar spreken ze wat Engels). Na 20 minuten wachten blijkt dat tegen te vallen, maar de behulpzame dame achter het loket brengt ons naar balierij 38. Die dame spreekt geen Engels en is ondanks hulp van een Frans-Russisch sprekende dame niet bereid om ons te helpen. Ze stuurt ons naar balierij 8. Dat blijkt in het hoofdgebouw van het station. Na daar weer gewacht te hebben blijkt ook deze dame geen Engels machtig te zijn. Maar terwijl Karin haar nog even aan het lijntje houdt, schiet Eveline de jonge vrouw die achter ons staat aan. Ondanks haar niet al te vriendelijke blik is ze van harte bereid te helpen en 2 minuten later hebben we de kaartjes! Het kost anderhalf uur, maar nu hebben we een 1e klas coupé, in de nachttrein van zondag op maandag naar Lviv (of Lvov, zoals het ook heet): precies zoals we wilden!

We trakteren onszelf op een flesje water, bekijken de reusachtige hal van het station en besluiten daarna dat het tijd is voor stoer plan nummer 3: een metro naar ons hotel. Met wat hulp vinden we de ingang en dan puzzelen we onszelf naar een metro de goeie kant op. De kaartjes zijn kleine, groene plastic schijfjes die je in het poortje stopt waarna er een lampje groen wordt. Ze kosten helemaal niets: 50 kopekhe of omgerekend een paar eurocent en je mag onderweg nog overstappen ook. Dat is mooi, want dat moeten we ook om bij ons hotel te komen. We vergelijken letters alsof het plaatjes zijn en vinden onszelf vreselijk stoer als we uiteindelijk zonder problemen keurig voor de deur van ons hotel blijken te staan. We checken in, waarbij we ook ontbijt voor morgen regelen en ploffen inmiddels toch wat vermoeid op onze keurige (hoewel een tikkie saaie) hotelkamer neer.

Toch willen we nog wel wat zien, dus na een opfrissessie pakken we een metro naar het Onafhankelijkheidsplein dat in 2004 het centrale punt voor de Oranjerevolutie was. Het is enorm, in het weekend niet toegankelijk voor verkeer en voorzien van de nodige imposante beelden. Op een zuil van het postkantoor blijken nog resten van de oranje grafitti bewaard gebleven, achter glas. We fotograferen en kijken bovendien onze ogen uit naar alle schaars geklede, met goud en merkspullen behangen dames. Zoals 1 van de reisgidsen zegt: it’s not a sin to be poor, but it’s a sin to look poor! Hoogblond haar (nep), hoge hakken, heeeeel erg korte en strakke rokjes en truitjes: jammer heren, jullie missen echt wat!

Als we het plein van alle kanten hebben bekeken, wandelen we door naar het Vriendschapsmonument, een grote titanium boog, met daaronder een groot beeld van 2 mannen die in een overwinningsgebaar een vuist omhoog steken. Het symboliseert de goede betrekkingen tussen Rusland en de Sovjet Unie, dus het is wat omstreden, maar nog steeds een populaire trekpleister. Het uitzicht achter de boog, op de Dnjepr, is ook leuk, dus we zijn blij dat we even door zijn gelopen.

Inmiddels is het eind van de middag en beginnen we te merken dat we zo vroeg zijn opgestaan. We pakken daarom een metro naar een plein een stukje verderop, waar we na even zoeken (niet op nummer 40 maar op 44) het restaurant vinden dat in de gids staat en plaatselijke specialiteiten serveert. Het eten is erg lekker: gevulde pannenkoekjes vooraf en als hoofdgerecht een gevuld stuk kip (Eveline) en in honing gemarineerde kipkluifjes (Karin).

Daarna is het echt op. We gaan naar het hotel, waar Eveline ontdekt dat het tijd is voor  stoere actie 312 van vandaag (men spreekt toch erg weinig talen over de grens, anders dan Russisch). In en dichtbij gelegen supermarkt koopt ze een nieuwe tandenborstel en dan vallen we na heeeel even lezen, bekaf in slaap. Wat een geweldige eerste dag! 

Na een heerlijke nacht genieten we van het keurige ontbijtbuffet, inclusief typisch Oekrainse pannenkoek- en varkensvetspecialiteiten. We besluiten vandaag naar het belangrijkste bedevaartsoort / de grootste toeristische trekpleister van Kiev te gaan: de zogenaamde Caves Monastery. Dit klooster bestaat al sinds ongeveer 1050 en werd aanvankelijk ondergronds aangelegd. Inmiddels zijn de belangrijkste gebouwen bovengronds en liggen in de grotten de lichamen van de heiligen uit de bijna 1000-jarige geschiedenis van dit Orthodoxe bolwerk. Gezien het ietwat druilerige weer en de ingewikkelde metro/busroute daarheen besluiten we dat ook we ook een keer een Oekrainse taxi willen uitproberen. Zo gezegd, zo gedaan, en voor we het weten staat we voor een aantal imposante kerken met goudkleurige koepels.

Het is hier wel de bedoeling dat je er netjes bij loopt, dus we knopen beiden een doek om ons hoofd. Dit helpt ook bij het niet te veel opvallen tussen de mensen. Er zijn hier weliswaar naast de pelgrims veel toeristen, maar alles wat je hoort is Russisch en Oekrains. De kerken en gebouwen liggen aan een aantal paden en pleinen en vormen een mooi geheel. Ondanks dat we het vele goud in katholieke kerken meestal niet zo mooi vinden, hebben deze kerken met hun gouden koepels wel wat, ze vormen een stijlvol geheel. Na wat rondgekeken te hebben, bezoeken we eerst een van de musea op het terrein, het Museum of Microminiature. In dit museum staan een aantal zeer kleine voorwerpen tentoongesteld, die je met een microscoop kunt bekijken. We zien bijvoorbeeld het kleinste boek ter wereld en een compleet schaakbord ter grootte van een speldenknop.

In de belangrijkste kerk is ondertussen een dienst bezig. Toch lopen er ook veel toeristen in en uit, wat wij dus ook doen. Ook hier weer mooie decoraties. Als we vervolgens om de kerk heen lopen komen we bij een pleintje bij de achteruitgang. Hier ontspint zich een mooi tafereel: minstens 25 priesters, voorgangers en andere belangrijke kerkmannen komen, in vol ornaat en zichtbaar ontspannen na de dienst, naar buiten en ontmoeten daar kerkgangers en pelgrims die vol spanning op hen wachtten. Inmiddels is de zon ook nog doorgebroken dus we staan het heerlijk te bekijken. We moeten er ook een beetje om lachen: sommige van deze celibataire mannen lijken dit moment van de week, met volop belangstelling van voornamelijk vrouwelijke volgelingen, bijzonder aangenaam te vinden. Karin maakt veel mooie plaatjes van het geheel. Vanaf dit plein hebben we ook een mooi uitzicht over een park aan de Dnipro-rivier en we zien het 62 meter hoge beeld genaamd Rodina Mat. Dit heet officieel het Defense of the Motherland Monument, maar wordt ook wel de Iron Maiden of Tin Tits genoemd.

Na een sapje in het zonnetje wandelen naar een andere kerk, waar goed verborgen de toegang tot heilige grotten ligt. Ondanks dat we al heel netjes zijn met onze lange broeken en hoofddoeken, doen we er nog een schepje bovenop met een geleende omknooprok. Ook kopen we elk een kaarsje, wat we bij de ingang aansteken. Zo schuifelen we in de lange rij met pelgrims en toeristen door de grotten. Toeristen kunnen slechts een klein deel zien, maar er liggen hier 123 gemummificeerde monniken. Hun lichamen liggen daar al honderden jaren en worden als heilig beschouwd doordat zij nog steeds intact zijn. Een meer rationele verklaring is de koele en droge lucht in de grotten. Gelukkig zijn de lichamen tegenwoordig achter glas verborgen zodat het vocht dat de 200.000 toeristen per jaar uitademen, ze niet beschadigt.

Als we het terrein aflopen zien we verschillende marshrutky staan. Dit zijn minibusjes die volgens vaste routes rijden en vertrekken als ze vol zijn. Aan de ramen hangen lijsten met bestemmingen, helaas weer in het voor ons nauwelijks leesbare cyrillische schrift. Op een van de lijsten herkennen we echter het woord voor het Onafhankelijkheidsplein dus we springen in dit busje en stappen weer uit als we het plein zien. Hieraan ligt onder andere het postkantoor met internetcafe waar we na wat terrasbezoek onze eerste reisverslagsessie doen.

Straks gaan we nog ergens van een Oekrainse specialiteit genieten, onze tassen bij ons hotel ophalen en vervolgens naar het station voor de trein naar Lviv. Als we hier volgende week terugkomen zullen we weinig moeite hebben om ons hotel voor dat weekend te vinden, dit ligt namelijk zo centraal dat we er al over struikelden!

Nadat we ons reisverslag hebben bijgewerkt in het plaatselijke postkantoor, wandelen we langs een kleine demonstratie op het plein (revolutie deel 2? Er worden leuzen over visa gescandeerd) naar een hippe koffie- annex lounge club voor een bakkie en mensen kijken. Dat mensen kijken lukt uitstekend, maar na een eerste bakkie is het wijntje van Eveline er zo terwijl Karin bijna een uur (!) wacht op een Mojito. Gelukkig hebben we geen haast en de sushi met vis smaakt prima.

Rond kwart over 7 rukken we ons los van het terras en gaan op zoek naar het restaurant van de Varenyky, de ravioli-achtige deeggerechten die met allerlei vullingen worden geserveerd. Na enig zoeken vinden we het bedoelde restaurant en de variant met champignon en aardappel van deze plaatselijk beroemde deegballetjes blijkt prima (hoewel een tikkie flauw) te smaken. We teuten wat over een toetje en koffie en rond half 10 vertrekken we naar het hotel. Daar pikken we de tassen op om vervolgens met ons laatste metromuntje via een overstap bij het Centraal Station uit te komen. Een prachtige volle maan schijnt ons tegemoet en we blijven nog even in de afkoelende buitenlucht zitten.

De trein komt op perron 1 en ruim voor tijd zoeken we onze wagon op. Tickets laten zien en vragend “Lviv?” zeggen levert ons coupe 2, met bed 3 en 4 op. Ons eigen slaapkamertje voor vannacht! Wel een beetje krap en we zijn blij als de airco aan gaat, maar keurig opgemaakte bedden en zelfs een toiletartikelen-pakketje onder het kussen: handdoekjes, zeep, een vochtig doekje, zakdoekjes… Het is even stapelen (waar laten we de tassen en hoe zitten we elkaar niet in de weg), maar dat gaat goedkomen met die nachtrust.

Keurig op tijd vertrekt de trein van het station. We staan een minuut of 10 te kijken hoe Kyiv uit zicht verdwijnt, voordat we ons tanden poetsen in de toiletruimte en het bed opmaken. Het schommelen valt aanvankelijk met al dat op ons kop staan een beetje tegen, maar als we eenmaal liggen zorgt het ervoor dat we langzaam in slaap schommelen. Lviv: here we come!

De wekker gaat om half 9 en na enig rekken en strekken (het ligt best lekker, ondanks de harde banken) staan we op en kleden ons aan. Om kwart voor 10 schommelt de trein zoals beloofd Lviv binnen. Voor het station puzzelen we even over de vervoermiddelen die er zijn: taxi, bussen (veel bussen!) en een tram. Die laatste belooft vlak bij ons hotel te stoppen, dus na een paar minuten vertrekken we met tram 1 de stad in. Kaartjes kopen doe je overigens bij de dame die onderweg langskomt. Voor 50 kopekhe komen we vlak bij Hotel George uit.

Bij de receptie doen ze niet moeilijk: we zijn eigenlijk anderhalf uur te vroeg, maar blijkbaar is ons verzoek om vroeger in te kunnen checken goed ontvangen, want zonder vragen krijgen we een prima kamer. Enorm groot, met een joekel van een badkamer (met bad!) en een klein balkon zodat we op “het volk” kunnen neerzien. De rest van Hotel George is ook net zo leuk als beloofd, met een geweldig trappenhuis en enorm hoge gangen.

Nadat we ons even hebben opgefrist dwalen we de stad in. Na een kleine postduif-actie van Karin en wat verwarring over de exacte lokatie van de Tourist Information (ter info: allebei de boekjes gaven onjuiste informatie, hoewel de LP het dichtst in de buurt zat) halen we een stadskaart om vervolgens neer te ploffen in een tea-room, annex taartjeshemel. Met een joekel van een stuk chocotaart en iets te drinken voor ons neus bespreken we de opties: wat gaan we doen op welke dag. Nog een drankje later zijn we er uit: vandaag dwalen, morgen een excursie buiten de stad, de dag daarna de must-see dingen.

Als we weer buiten komen regent het en wat mistroostig gaan we op zoek naar reisorganisatie Meest tours. Daar onderhandelen we onszelf naar een kastelentrip voor twee met eigen auto en Engels sprekende gids. Aansluiten bij de Russisch/Oekrainse groepen lijkt ons niet zo’n goed idee… Morgen worden we om half 10 bij het hotel opgehaald!

Daarna duiken we een Internetcafé in en hier maken we plannen voor de rest van de dag. Wordt vervolgd…

Maandagavond, 30 juli, 10 uur plaatselijke tijd. We hebben net gelezen dat onze treinreis van Lviv naar Odessa niet gaat lukken. Een alternatief plan lijkt nu een dag langer in Lviv (met nog een uitstapje of misschien een andere tussenstop) en dan terug naar Kyiv, waar we ook een extra dag hebben. We houden jullie op de hoogte!

Het was snertweer gisteren en na een bezoek aan het Internetcafé (waar we overigens onze mail niet konden lezen) besloten we dat het tijd was voor wat lezen op bed. Bijna 3 uur later, 1 hoofdstuk lezen en 2 uur slapen verder voelen we ons een stuk beter en is het dringend tijd voor een hapje. De eerste aanrader uit de gids lijkt ons niet wat, maar restaurant Amadeus, naast de kathedraal, ziet er goed uit. Het eten blijkt er heerlijk. Karin waagt zich aan de traditionele borscht (bietensoep) en Eveline aan de tomatensoep. Het hoofdgerecht van zalm, krab en avocado is heftig maar wel erg lekker.

Na het eten zoeken we nog even een ander Internetcafé op en daar komen we er tot onze teleurstelling achter dat het niet gaat lukken om Odessa in het reisprogramma op te nemen (zie nieuwsflits vorige pagina)! De reisorganisatie die we inschakelden om dat te regelen geeft aan dat alles vol zit. Terug in het hotel bedenken we 2 alternatieve plannen: een andere stop, in Kamyanets-Podilsky (een klein plaatsje dat geheel op de Wereld Erfgoed lijst staat) of een extra dag in Lviv en een extra dag in Kiev. We besluiten morgen wat extra info in te winnen en na nog wat hoofdstukjes lezen vallen we in slaap.

Na een prima nacht slaap zitten we om half 9 aan het ontbijt, dat overigens ondanks de waarschuwingen best in orde is. We informeren na het eten direct bij de receptie of het eventueel mogelijk is een dag langer te blijven en als dat blijkt te kunnen spreken we af daarover vanavond een knoop door te hakken. Daarna wachten we op Diana, onze gids voor vandaag en de chauffeur. Keurig op tijd worden we opgehaald. Onze chauffeur (die overigens naamloos blijft en geen woord Engels spreekt – behalve “bye” blijkt op het eind) scheurt er direct op een zeer Oekrainse manier vandoor: hard, gebruik makend van voordringen en ongeduldig. Diana barst meteen los in een waterval van informatie. Ze vertelt honderduit over de stad en daarna over de dorpjes waar we doorheen rijden. Ze spreekt uitstekend Engels en lijkt het wel leuk te vinden dat we alles willen weten. Nadat we haar hebben overtuigd van het feit dat we geen studenten zijn, denkt ze dat we journalisten zijn! Ze vindt het in ieder geval erg stoer dat we zomaar samen deze voor ons lastig te volgen wereld verkennen.

Het landschap is kaal en heuvelachtig. Diana vertelt dat na het vertrek van de Russen de economie van het land is ingestort en het land dat eerst van iedereen en niemand was, nu te koop is. Het kost elk jaar 20% meer en veel gezinnen vertrekken naar het buitenland omdat het lastig is een gezin te onderhouden. Langs de weg zien we veel vervallen “community farms”, boerderijen die vroeger door een hele gemeenschap tegelijk werden bewoond en bewerkt, maar na het vertrek van de Sovjets leeg raakten en nu spookachtig in het landschap staan. De wegen zijn veelal slecht, maar er wordt hard aan gewerkt. De verwachting is dat de snelweg van Kiev naar Warshaw (in Polen), waar nu nog hard aan gewerkt wordt (24 uur per dag, 7 dagen per week) volgend jaar af is.

Na ongeveer een uurtje zijn we bij onze eerste stop. We komen er niet achter wat de exacte naam is van dit kasteel dat deels fort, deels paleis is. Ook hier wordt hard gewerkt aan de restauratie van het monument uit de 16e en 17e eeuw dat volgens een gedeeltelijk Nederlands ontwerp is opgetrokken. De wallen werden vroeger omgeven door een slotgracht. Het hoofdgebouw is gedeeltelijk gerestaureerd en heeft een echte wc binnen, die vroeger boven de slotgracht uitkwam! In het bijgebouw, dat in Chinese stijl is opgetrokken worden we langs een behoorlijke verzameling schatten uit alle delen van de wereld geleid. We zijn veel geschenken van ambassadeurs en Diana is trots op dit begin van de wederopbouw van haar land. In de tuin zien we twee enorme stenen: 1 met Latijnse letters en veel puntjes (een puzzel wat daar ooit heeft gestaan) en 1 met een gat waarmee je – als je de juiste vinger de juiste kant op draait – je spirituele of materiele wens kunt laten uitkomen.

De tweede stop is een kasteel dat in de jaren ’50 volledig is uitgebrand. Ook hier wordt (door mannen en vrouwen) hard gewerkt aan het herstel en de planning is dat er over 2 weken een klein museum in 1 van de kazematten open gaat. Voorlopig mogen we er niet in (en worden we dus ook binen 15 seconden weer vriendelijk doch beslist naar buiten gestuurd als we het toch proberen), maar er om heen lopen  mag wel. Diana laat foto’s zien van hoe het kasteel er vroeger van binnen uitzag en we zien de enorme terrastuinen, die er kaal bij liggen. Toch heeft het wel wat, dat vriendelijke spookkasteel aan het einde van een lange oprijlaan met bomen, waarover een aantal werklui met paard en wagen zand vervoert.

De laatste stop is kasteel Olesko en het absolute hoogtepunt van de reis. Nadat we onderweg een korte stop hebben gemaakt voor een foto van een zowaar best aardig Sovjet monument, blijkt het kasteel dat aan de buitenkant vrij eenvoudig is, van binnen prachtige kunstschatten te bevatten. We zien zalen met ikonen uit de 14e en 15e eeuw, beelden, houtsnijwerk en nog veel meer moois, waaronder een met hout ingelegd tafelblad met een kaart van het Heilige Land. Indrukwekkend mooi en jammer dat we geen foto’s mogen maken.

Na wat drinken en een lunch is het tijd voor de terugrit. Een uur later komen we in Lviv aan. Inmiddels hebben we op basis van verhalen van Diana besloten dat we niet naar Kamyanets gaan (te ingewikkeld), maar donderdagnacht met de trein naar Kiev terug gaan. Dus het is tijd om deze tickets te kopen, we strikken Diana om voor ons te tolken. Ze maakt zich drukker dan wij en wil ons maar nauwelijks achterlaten als het geregeld is, maar binnen 20 minuten hebben we 2 eersteklas tickets terug naar Kiev!

We pakken na afscheid van Diana de tram terug naar de stad en regelen dat we inderdaad een extra nacht in ons hotel mogen blijven. Daarna is het tijd voor terras (ja, het weer was vandaag weer heerlijk!) en een hapje in een hip restaurant met lekker eten. Na nog even mailen met wat hotels, is het zometeen tijd voor wat extra hoofdstukken lezen!

 

Vandaag begint de dag met uitslapen. De wekker gaat op het luxe tijdstip van kwart over 9 en na een loom ontbijt trekken we pas rond half 11 de stad in. Om te beginnen naar de plaatselijke VVV waar we een boekje kopen met wat extra info over alle bezienswaardigheden in de stad. Aan de hand daarvan dwalen we langs de resten van de oude stadsmuur en bekijken we door glazen deuren een behoorlijk druk versierde kerk. Daarna is het hoog tijd voor koffie en iets zoets in cafe Veronika. De Oekraine en vooral Lviv lijkt wat betreft “zoet” op Praag en Krakow: elk koffiehuis heeft veel taarten en cakes staan. Dit koffiehuis heeft ook nog eens een geweldige Weense uitstraling. We doen lekker rustig aan en kijken mensen.

Als we uiteindelijk weer vertrekken halen we voor 3 hryvna wat broodjes en puzzelen we uit welke tram we moeten hebben om bij de enorme begraafplaats ten zuid-oosten van het centrum te komen. We proppen ons in de tram en drie haltes en een paar minuten lopen later staan we aan de poorten van de Lychakivsky Begraafplaats. Deze enorme begraafplaats die stamt uit halverwege de 19e eeuw heeft veel weg van de Parijse variant (Père-Lachaise) en is indrukwekkend. We dwalen bijna twee uur langs en tussen de verschillende graven. Een hoek is vooral gewijd aan militaire graven: in een andere liggen allerlei beroemde Oekrainers. Tegenwoordig worden er nauwelijks meer mensen begraven, hoewel je nog steeds bijgezet kan worden in een familiegraf of met veel geld een plaatsje kan kopen. We zien een aantal oude mensen graven bijwerken. Het is erg mooi en een heerlijk rustige plaats, dus wat ons betreft zijn er slechtere plekken om te eindigen! 

Rond half 4 pakken we een tram terug en drinken we iets in een cafe op Rynok Square. Zowel de koffie als de wijn is er uitstekend en uiteindelijk rukken we ons pas rond kwart voor 7 los om te gaan eten. We komen terecht in het schattige Kilikia, net achter het plein. We zitten aan tafeltjes in een steegje naast het restaurantje. Het eten is niet duur en echt heel erg lekker. De enige dissonant is het gegiegel van een aantal gasten en de ober. Na enige tijd krijgen we door dat het over ons gaat en we zinnen op wraak. Als de gasten uiteindelijk weggaan en de ober onze kant op kijkt, zegt Eveline ijzig “Kwitantia bootlaska” (de rekening alstublieft). Het gezicht van de ober verkreukelt: zouden we nu toch Oekrains spreken en / of verstaan?! We staren hem streng aan en hij verdwijnt haastig. Als hij uit zicht is verdwenen, barsten we in lachen uit: wraak is misschien een beetje kinderachtig, maar wel leuk!  

Nadat we de rekening hebben betaald, leeft Karin zich een half uur in het prachtige avondlicht uit op de kerken die nog in de zon staan (met fototoestel dus!). Ook de flaneerboulevard voor ons hotel baadt in zonlicht en een muzikant met talent maakt dat ons humeur in no-time weer op peil is. Als de zon bijna is verdwenen eten we ons toetje (vooruit EN drinken we nog een wijntje) in ons inmiddels favoriete cafeetje. De serveerster spreekt geen Engels maar is wel een stuk vriendelijker dan de sukkel van het restaurant. Tevreden vertrekken we uiteindelijk rond half 11 naar ons hotel: even lezen en dan snel het licht uit!

Opnieuw slapen we uit. Na het eten stampen we onze zooi weer in de tassen, die we achterlaten in de bagageruimte van het hotel. Vanavond pakken we immers de trein terug naar Kyiv!

Na het uitchecken lopen we naar Rynok Square, waar aan bijna elk huis een verhaal kleeft. In elk gebouw heeft wel een rijke wijnhandelaar, een ambassadeur of een andere handelaar gewoond. De mensen die hier woonden hadden geld en hoe breder een huis, hoe meer. Voor elk raam meer dan de drie die een huis er standaard mocht hebben, moest de eigenaar belasting betalen. Natuurlijk waren er een aantal opscheppers die huizen lieten bouwen met meer ramen, hoewel de huizen over het algemeen redelijk éénvormig zijn. Het weer is goed (nog meer zon dan gisteren en ook wat warmer) dus we nemen onze tjid met het bekijken van elk nummer en het lezen van de bijbehorende verhalen.

Op nummer 6 gaan we naar binnen. Daar zit behalve een schattige Italiaanse binnenplaats, met cafe, een deel van het historisch museum van Lviv. Na een drankje bekijken we uitgebreid de binnenplaats en de “Royal Halls”. De complete bovenverdieping van het gebouw bevat behalve allerlei schilderijen en porcelein van de adel uit de 17e en 18e eeuw, een werkelijk prachtig ingelegde houten vloer. Elke bezoeker mag alleen met een soort sloffen om zjin of haar schoenen naar binnen, dus we schaatsen over de gladde vloer door alle zalen. Het is niet enorm groot, maar wel erg mooi.

Als we het hele plein rond zijn bekijken we nog de Boim Kapel, in de zuid-west hoek van het plein. Deze drukversierde kapel heeft een beeld waar Jezus met zijn hoofd in zijn handen zit onder de Latijnse tekst: “laat ieder die hier voorbij komt zich afvragen of zjin zorgen groter zijn dan de mijne”.

Na een plaatje van deze kapel met voorbijsnellende non, gaan we op zoek naar “de blauwe fles”, een piepklein lunchcafé aan een verstopt binnenplaatsje. Het is enorm schattig, met maar 5 tafels die op 1 na allemaal bezet zijn. De serveerster begrijpt niets van ons maar na een tijdje langs elkaar heen praten haalt ze een Engels menu voor ons. Met wat wijzen en glimlachen krijgen we uiteindelijk een prima boterham met beleg uit de magnetron. Vers en het smaakt uitstekend. Karins drankje ariveert niet en omdat het erg klein en donker is zoeken we al snel het zonlicht weer op, maar we hebben absoluut het gevoel tussen de locals te hebben gegeten!

Na de lunch is het tijd voor Internet en de rest van de middag staan nog een museum en “lezen in de zon” op het programma. Wordt vervolgd!

Uiteindelijk redden we het museum niet. We zitten heerlijk op het centrale plein, met een boekje en ongemerkt wordt het later. We stoppen nog een keer bij ons favoriete café voor een glaasje wijn en lopen daarna ten zuiden van ons hotel naar het tegen de heuvel gelegen restaurant Kupol.

Het is nog steeds zalig weer dus we ploffen op het terras neer. Een stukje verderop zit een eenzame Engelstalige toerist zijn Lonely Planet te lezen en achter een soort kamerscherm strijkt een zestal heren in pak neer die al brallend vodka’s achterover slaan: een mooi hoewel lawaaierig gezicht. Aan de muren hangen eindeloos veel gedichtjes, (straatnaam)borden en andere prullaria en als we er een half uurtje zitten blijken we een kat aan tafel te hebben: onder tafel, op een stoel. We eten uitstekend: heerlijk in honing gemarineerde kip met een aardappelvariant.

Na het eten maken we een laatste stop bij Veronika, waar we koffie drinken en iets choco-achtigs als toetje eten. Daarna is onze Lviv-tijd op: we moeten naar het station! Nadat we onze tassen hebben opgehaald bij hotel George, gaan we op zoek naar een tram. Dat leek iets simpeler dan het uiteindelijk was. We missen op een haar na tram 9 die daarna niet meer verschijnt, tram 1 komt niet opdraven en de overdaad aan het aantal trams nummer 2 frustreert. We zoeken het woord voor station op in onze woordenlijst, om eventueel een (mini)busje te kunnen pakken. Op dat moment komt tram nummer 3 langs en blijkt ons nieuwe woordje goed van pas te komen. Met een blik op onze rugzakken hangt de kaartjesdame uit de tram en roept “Vokzal!” (station). We springen snel de tram in en na een bedankje kopen we een kaartje. Daarna piepen en kraken we door stikdonker Lviv naar het station.

Daar staat onze trein al klaar. Wagon 12 blijkt een dame te hebben die een stuk beter aan onze verwachtingen voldoet van de zorgzame treindames dan de jongeman op de heenweg. Ze spreekt 3 woorden Engels maar ze kan zowaar lachen! We zijn al handiger geworden in het inrichten van onze mini-coupé en als de trein om kwart voor 11 wegrijdt zijn we al bijna gesetteld. We lezen nog wat en vallen daarna al schommelend in slaap. 

Het is behoorlijk vroeg als we in Kyiv aankomen: de trein rijdt al rond kwart over 7 het station binnen. We staan natuurlijk klaar met onze spullen. Voor het station wurmen we ons een weg naar de metro: deze keer hoeven we alleen naar het Onafhankelijkheidsplein. We vragen ons wel af of de spits geen ramp gaat worden.

Als we aan komen lopen blijken de deuren van het gebouw dicht. Er hangt een aanplakbiljet, maar daar kunnen we natuurlijk geen bal van lezen. Uiteindelijk komen we er via de hulp van een vriendelijke dame die een piepklein beetje Engels spreekt achter dat de metro’s om half 10 weer zullen rijden. Tja, zo lang willen we niet wachten.

Na enig aarzelen en zoeken naar een bus worden we – precies op het moment dat we ons er bij neer hebben gelegd dat het een taxi wordt – aangesproken door een taxichauffeur. Na een beetje onderhandelen brengt hij ons verrassend vlot en voor een redelijke prijs naar het plein. En daar zien we Hotel Kozatsky (dat we bij onze eerste stop in Kyiv al haden gezien) weer terug. We kunnen gelukkig meteen inchecken en het is lekker om ons even op te frissen. De kamer is niet denderend, maar het hotel ligt echt heerlijk centraal! Als we de wereld weer aankunnen, ploffen we op het terras van een koffietentje neer, waar we een bakkie doen en heerlijke flensjes eten. Zo: kom maar op met al die bezienswaardigheden!

De eerste stop is meteen een heel beroemde: we lopen naar de Sophia Kathedraal, genoemd naar de wereldberoemde Hagia Sophia in Istanbul. De kerk staat op een enorm ommuurd terrein en is rond 1024 gebouwd in opdracht van Prins Yaroslav’s de Wijze. Een enorme blauw met witte klokkentoren met een gouden koepel (gebouwd in 1752) geeft toegang tot het terrein. Om daar te komen betaal je 2 hryvna en om de kerk te bekijken nog eens 20 (omgerekend dus ongeveer 3 euro): voor de mensen hier een fortuin. Maar het is het erg waard. We dwalen wel een uur door de kerk, waar schitterende ikonen in mozaiek en schilderingen uit de 11e en 12e eeuw te zien zijn en resten van de prachtige mozaiekvloeren. Nogmaals: erg de moeite waard!

Na deze stop lopen we door naar het St. Michael’s Klooster dat na in de jaren ’30 verwoest te zijn door de Sovjets, nu schitterend is herbouwd en sinds 2001 een belangrijk orthodox bolwerk is. Er staan wel drie bruidjes voor het gebouw en Karin maakt een paar plaatjes waar 1 of meer van de dames in overdadige jurken “per ongeluk” opstaan. Voor het klooster staan 2 standbeelden: 1 met beelden van de apostel Andreus, prinses Olga en de grondleggers van de Slavische literatuur en het cyrillisch schrift: St. Methodius en St. Cyril. Het andere beeld herdenkt de geschatte 3 tot 6 miljoen (!) doden van de door een slechte oogst en inhalige en machtbeluste Sovjets veroorzaakte voedelsramp in de jaren 20 van de vorige eeuw.

Na een rondje om het klooster pakken we een tandradbaantje naar het lage deel van Kyiv, aan de oever van de Dnjepr. Het ziet er allemaal wat kil en grijs uit, maar uiteindelijk vinden we een soort grote woonboot waar een restarant in is gevestigd. Daar eten we een late lunch, om vervolgens een metro naar het plein terug te pakken. Daar aangekomen is de volgende stap een logische: het terras van onze eerste dag Kyiv!

Uiteindelijk zitten we daar de rest van de middag en eten we er zelfs een hapje. We lezen en lezen, drinken nog een drankje, lezen nog wat meer en kijken mensen. En er is genoeg te zien: de magere dames met te hoge hakken (waar ze niet op kunnen lopen), hun beperkte en vaak doorzichtige merkkleding en grote hoeveelheden goud werken regelmatig op onze lachspieren, maar misschien zijn we wel een beetje jaloers op de benen van een deel van deze dames. Nogmaals: heren, jullie missen echt wat!

Als het donker begint te worden kijken we nog een uurtje mensen op het centrale plein, dat een verzamelplaats van toeristen en locals lijkt te zijn. Veel mensen drinken op straat bier en we zien gezinnen met kinderen, stelletjes, groepen vrienden en vriendinnen langzaam dwalen over het plein of op de bankjes bij de fontein hangen. Uiteindelijk is het om half 11 op: het is een lange dag geweest. Allebei in onze eigen lakenzak (want we hebben precies 1 laken…) vallen we in slaap.

Na een beetje uitslapen “genieten” we van een typisch Oekrains ontbijt. Laten we het zo zeggen: de ligging van het hotel maakt veel goed!

Na het ontbijt lopen we naar de St. Andreuskerk die we gisteren al in de verte gezien hebben. Het is net een sprookjeskasteel, gelegen op een heuveltje met 5 torentjes in goud, blauw, groen en wit. De kerk is in de 18e eeuw ontworpen door de Italiaanse architect Rastrelli, die ook het Winterpaleis in St. Petersburg ontwierp. Bruidjes lopen ook hier af en aan en de trouw- en doopdiensten lijken hier aan de lopende band te gaan. Vanaf het pleintje eromheen hebben we mooi uitzicht op het lager gelegen deel van Kyiv, de havens en het straatje waar we vervolgens heen lopen.

Dit straatje kronkelt naar beneden en heeft aan beide kanten souvenirstalletjes. Dus we slenteren van stalletje naar stalletje en bewonderen de babuschka poppetjes, kleden, plastic kaviaar enzovoort. Aan het einde van deze straat lopen gelijk tegen ons volgende reisdoel aan: het Museum of One Street. Dit museum vertelt de geschiedenis van de bewoners van deze straat. Veel verschillende gebruiksvoorwerpen, kledingstukken, kranteartikelen in vitrines geven een indruk van hun leven in de 19e en 20e eeuw. Helaas is er nauwelijks Engelstalige toelichting, maar het is toch leuk om zo een beeld van de afgelopen 2 eeuwen te vormen.

Hierna lopen we in de stralende zon naar een plein voor een pauze met een broodje. In de buurt daarvan zoeken we het Tsjernobyl-museum. Tja, dat blijkt eenvoudiger gezegd dan gedaan. Het lijkt op de straling waar het museum over gaat: je ziet het niet, je hoort het niet, je voelt het niet, maar je weet dat het er is! Na minstens 2 keer verkeerd lopen en 2 keer de weg vragen (waarvan 1 keer aan een groepje grijnzende jonge agenten) vinden we het uiteindelijk: we hebben er een prachtig rondje omheen gelopen…

Binnen hangen de foto’s en identiteitsbewijzen van de vele mensen die als gevolg van dit ongeluk zijn omgekomen. Bij de explosie vielen slechts 2 doden, maar later stierven vele omwonenden, reddingswerkers en mensen die de rommel opruimden. Ook in dit museum is weinig voor ons leesbare informatie, maar de vele foto’s van de betrokkenen, de omgeving, de opruimwerkzaamheden en het leven na het ongeluk zijn indrukwekkend.

Buiten gekomen zien we op weg naar de metro tot onze geruststelling steeds meer toeristen met vragende gezichten naar hun boekje staren. We helpen er 2 op weg voor we de metro naar het plein terug pakken.

We zijn van plan de rest van vandaag nog even te genieten van het mooie weer en de Oekrainse keuken. Morgen hebben we in de ochtend tijd voor een museumbezoek of boottochtje, daarna wordt het tijd om naar het vliegveld te vertrekken waar ons vliegtuig naar Amsterdam op ons wacht.

Na wat getwijfel besluiten we vandaag niet het openluchtmuseum ten zuiden van de stad te bezoeken, om te voorkomen dat we daar net een bus missen en daardoor ons vliegtuig niet halen. We wandelen dus naar de St. Vladimirskerk, die net buiten het centrum van Kyiv ligt. Het is weer stralend weer en we de zon van de afgelopen week laat inmiddels een zichtbaar kleurtje op onze huid achter.

De kerk heeft van buiten weer de glitter en glamour die we gewend zijn: 7 koepels, dit keer met sterren er op. Maar daar komen we niet voor: juist het interieur schijnt bijzonder te zijn. En inderdaad: de kerk is uitbundig gedecoreerd en de schilderijen zijn mooi en in goede staat. Er is onder andere een schilderij bij van een massale doop in de Dnjepr. Karin koopt een “fotografeervergunning” en leeft zich uit. Ondertussen is er een doorlopende dienst gaande met prachtig koorzang. Ook hier lopen gelovigen en andere belangstellenden in en uit. Je ziet vaak mensen naar een beeld toelopen, hun gebed doen en weer vertrekken. Dames dienen in principe een hoofddoek te dragen, maar het maakt allemaal niet zoveel uit: zolang je je een beetje gedraagt ben je welkom om te doen wat je wilt.

Na dit bezoek wordt het toch echt tijd afscheid te nemen van de stad. We halen onze tassen op bij het hotel en nemen de metro naar het centraal station. Daar staat al een bus klaar die ons in 3 kwartier naar de luchthaven brengt. Daar zijn de procedures probleemloos maar ook eindeloos: er hebben toch zo’n stuk of 5 mensen onze papieren bekeken, gestempeld en goedgekeurd voordat we mogen boarden.
Aan boord doen 3 babies een huilwedstrijd, het gaat van dramatisch naar hilarisch en weer terug. Gelukkig hebben we beiden nog een fijn boek om ons op te richten en zo is Amsterdam snel bereikt. Precies volgens schema landen we en jawel, daar staan Harro & Martijn al klaar om ons naar huis te brengen. Het einde van een avontuurlijke, boeiende en gezellige vakantie!